KONFERANS "MATEMATİĞE FARKLI BOYUTLARDAN BAKMAK"
Fakültemiz Matematik Eğitimi ABD tarafından düzenlenen ve Prof. Dr. Adnan BAKİ'nin, "MATEMATİĞE FARKLI BOYUTLARDAN BAKMAK" başlığıyla sunduğu konferans, 16.03.2021 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
Matematiğin barındırdığı bilginin objektif, doğru, kesin ve tutarlı olduğuna ilişkin genel kanaatimizin her zaman doğru olmadığını; matematiğin içinde de belirsizlikler, tutarsızlıklar ve paradoksların varlığını dile getiren Sayın BAKİ, matematikteki boyut kavramını felsefi bir yaklaşımla ele aldığı konuşmasında şunları vurguladı:
19. yüzyıl bilim insanlarından Abbott (1838-1926)'un yazdığı "The Flatland (Düz Ülke)" adlı fantazi romanı, Einstein, Russle gibi bilim insanlarına da ilham kaynağı olmuştur.
Sakinleri "nokta, doğru, üçgen, kare, çember, küre" gibi matematiğin temel elemanları olan "Düz Ülke" metaforu üzerinden, matematikteki ve reel dünyadaki karşılığı olarak boyut kavramı ele alınmıştır.
1-boyutlu, 2-boyutlu, 3-boyutlu matematik elemanlar ve gerçek nesneler arasındaki ilişkiler, bir örüntü sistematiği içinde anlaşılabilmektedir. 1-boyutlu "doğru parçalarına" küçümseyerek bakan 2-boyutlu "kare", 3-boyutlu "küreyi" ancak 2-boyutluya indirgeyerek algılayabiliyor. Bu örneği sizde şu şekilde deneyimleyebilirsiniz:
Masanın üzerinde "çember" şeklindeki bir demir parayı, masa hizasına yaklaştıkça "elips" gibi, gözünüz tam masa hizasına gelince de bir "doğru parçası" olarak görürsünüz.
Biz 3-boyutlu olduğumuzdan, en fazla 3-boyuta sahip nesneleri algılayabiliyoruz, daha yüksek boyutları ancak sezgisel olarak algılıyoruz, maddi veya fiziksel olarak değil. Örneğin rüyamızda bizi ziyarete gelen 4-boyutlu birini, biz 3-boyuta indirgeyerek anlamaya çalışacağımız için, onun bazı özelliklerini eksik algılayacağız.
Einstein 4. boyuttan söz ederken, onun ilk üç boyutun birimlerinden farklı olması gerektiğini söylüyor. 4. boyutun zaman olması gerektiğini düşünerek zamanı fiziksel hesaplamalarına dahil ediyor.
Tersine olarak, iki boyutlu bir karenin içine, 3-boyutlu bir karıncayı veya insanı hapsedemeyiz."
Matematiğin, hesap yapma-sonuç bulma rutininin dışında, farklı bir boyutunun katılımcılarla paylaşıldığı felsefe tadında sunumun ardından, soru ve cevaplarla program sona erdi.
Moderatörlüğünü Doç. Dr. Zafer ÇAKIR'ın yaptığı etkinlik yoğun ilgi görmüş, Zoom platformu ve (eş zamanlı olarak) Alanya Alku Youtube kanalı üzerinden 220'nin üzerinde katılımla gerçekleştirilmiş olup, halen https://www.youtube.com/watch?v=LR2hsSkU-RU&t=653s bağlantısı üzerinden erişime açıktır.
